Seksueel geweld in gewapende conflicten

1 op 5 vrouwen ter wereld wordt slachtoffer van seksueel geweld (elke daad van seksuele aard opgelegd door geweld, dreiging of dwang). Ook mannen, meisjes en jongens kunnen echter het slachtoffer worden. Tijdens gewapend conflicten neemt dit aantal toe. Naast ernstige medische problemen, ondergaan de slachtoffers ook sociale en economische gevolgen. Zo worden slachtoffers soms uitgesloten van de gemeenschap en/of verliezen hun beroepsinkomsten.

Seksueel geweld blijft vaak onzichtbaar wegens schaamte, angst of culturele taboes. Deze onzichtbaarheid moet doorbroken worden om slachtoffers de noodzakelijke verzorging en begeleiding te kunnen geven en om het plegen van dit misdrijf tegen te gaan. Daarom heeft het Internationale Rode Kruis Comité (ICRC) in 2013 de bewijslast inzake seksueel geweld omgedraaid. Dit betekent dat het  ICRC ervanuit gaat dat in elk gewapend conflict er seksueel geweld gepleegd wordt, tenzij anders bewezen wordt. Zo kunnen de nodige middelen om de slachtoffers bij te staan tijdig worden voorzien.

Het ICRC beoogt een multidisciplinaire aanpak waarbij er zowel aandacht wordt besteed aan psychologische en psychosociale ondersteuning aan slachtoffers en hun omgeving, medische verzorging en materiële bijstand. Dit gecombineerd met beschermende en preventieve acties in de vorm van sensibilisatiecampagnes, acties die werken rond bewustwording binnen gemeenschappen en door in dialoog te gaan met de partijen bij een conflict.

Tijdens de 32ste Internationale Conferentie van het Rode Kruis en de Rode Halve Maan in december 2015 werd het thema van gender gerelateerd en seksueel geweld opnieuw op de agenda geplaatst en werd er een resolutie over aangenomen. Deze laatste benadrukt de noodzaak om dit thema de nodige aandacht te blijven geven en lanceert daarom een animatiefilm in Brusselse bioscopen.

Bestraffing van seksueel geweld

Seksueel geweld zoals verkrachting, gedwongen prostitutie, seksuele slavernij en gedwongen zwangerschap of de beëindiging van een zwangerschap zijn gruwelijke aanvallen op het leven en de fysieke en psychische integriteit van de persoon en worden zo ook erkend in het IHR.

De ad hoc Internationale Straftribunalen voor voormalig Joegoslavië en Rwanda hebben daders van seksueel geweld tijdens deze conflicten vervolgd en veroordeeld. Ook het Statuut van Rome voor het permanent Internationaal Strafhof bevat expliciete bepalingen in verband met seksueel geweld. “Verkrachting, seksuele slavernij, gedwongen prostitutie, gedwongen zwangerschap, gedwongen sterilisatie, of elke andere vorm van seksueel geweld van vergelijkbare ernst” kunnen worden beschouwd als oorlogsmisdaad of een misdaad tegen de mensheid indien aan de voorwaarden is voldaan. 

Staten hebben bovendien de verplichting om verkrachting en andere vormen van seksueel geweld strafbaar te maken, te onderzoeken en te vervolgen.