Rampenparaatheid nationale prioriteit in Malawi

Sinds oktober 2017 werk ik als délégué voor Rode Kruis-Vlaanderen in Malawi. Malawi is een klein land in het zuiden van Afrika, de thuisbasis van ongeveer 17 miljoen mensen. Mijn taak als afgevaardigde? Het project disaster risk reduction ondersteunen. 

Steeds meer zware rampen in Malawi

Malawi is de afgelopen jaren ernstig getroffen door twee natuurrampen. De impact van dit soort rampen wordt steeds groter. Enerzijds door de bevokingsgroei, anderzijds door de klimaatsveranderingen die het weer onvoorspelbaar maken.

Toenemende bevokingsdichtheid

De meerderheid van de Malawische bevolking leeft onder de armoedegrens, voornamelijk in plattelandsgebieden waar ze afhankelijk zijn van traditionele landbouw en lokale handel. De snel groeiende bevolking en de relatief kleine bewoonbare oppervlakte in Malawi hebben geleid tot een toenemende bevolkingsdichtheid in gebieden die gevoelig zijn voor het onvoorspelbare klimaat en natuurrampen.

Onvoorspelbaarheid klimaat

Het weerpartroon wordt bovendien steeds onvoorspelbaarder, met periodes van extreme droogte en overstromingen tot gevolg. De impact op de traditionele landbouw en bevolking is groot en soms zelfs fataal.

Van december tot februari is er sprake van een stabiel regenseizoen. De regenpartronen verschuiven de laatste jaren echter naar korte intense buien gevolgd door weken van langdurige droogte. Dit ontwricht de landbouw: de opbrengst vermindert of de oogst mislukt volledig. Ook de toekomstige oogsten worden gehypothekeerd. Veel boeren gebruiken de opbrengst om te investeren in zaden en meststoffen voor het volgende seizoen. Na de droogte in 2016, een gevolg van El Niño (opwarming zeewater), had meer dan 40% van de mensen in Malawi voedselhulp nodig.

De geconcentreerde en onvoorspelbare periodes van regenval veroorzaken in het zuiden van het land - langs de Shire River – overstromingen. De rivier kan de plotse stijging niet aan en de traditionele waarschuwingssystemen pikken het gevaar niet tijdig op. In 2015 liepen de districten Nsanje en East Bank twee tot drie meter onder water. 230.000 mensen moesten een tijdelijk onderkomen zoeken en 176 mensen kwamen om.

Rampenparaatheid nationale prioriteit

De zware tol die deze overstroming eiste, was het signaal voor de overheid om te investeren in rampenplannen en een strategie om de bevolking voor te bereiden op zulke plotse rampen. Rampenparaatheid en weerbaarheid is er nu een nationale prioriteit. Hierbij is ook een rol weggelegd voor het Malawische Rode Kruis met 32 divisies en een netwerk van meer dan 30.000 vrijwilligers. Het brede netwerk van vrijwilligers maakt het mogelijk snel te reageren in geval van nood. 

Hoofdrol voor het Rode Kruis

De voorbije rampen was het Rode Kruis door de regering van Malawi gemachtigd om noodhulpinterventies te coördineren en tijdelijke kampen voor ontheemden op te zetten.

Om hun hoofdrol nog beter te kunnen opnemen, werkt het Malawische Rode Kruis nauw samen met de overheid en internationale partners. Verschillende programma’s zijn uitgerold om de kwetsbaarheid van de bevolking te verminderen en de hulp in geval van nood te verhogen. De programma’s zetten in op water en sanitatie, voedselzekerheid, gezondheidszorg, capaciteitsopbouw, rampenparaatheid- en preventie...

Het Belgische Rode Kruis is sinds 2010 actief in Malawi en helpt bij het verbeteren van water- en sanitaire voorzieningen, eerstehulpopleidingen en rampenparaatheid. Nu komt daar ook rampenreductie of ‘Disaster Risk Reduction’ bij. In de komende 18 maanden zullen het Belgische en Malawische Rode Kruis samenwerken om de gemeenschappen die het meest vatbaar zijn voor natuurrampen, in het zuiden van het land, beter voor te bereiden op onvoorspelbare natuurgevaren en hen na de ramp veerkrachtiger te maken.

Hoe doen we dat?

• We zetten in op hoogtechnologische hulpmiddelen zoals cutting-edge mapping (in kaart brengen van de risico's op basis van satellietbeelden) en praktische en betrouwbare community-based monitoring tools om gevaren te identificeren en op te sporen.
• Training van de bevolking over rampenparaatheid en capaciteitsopbouw. De trainingen worden afgestemd op afgelegen plattelandsgebieden.
• Vrijwilligers spelen een cruciale rol bij noodhulp. Zij krijgen de nodige informatie, vaardigheden en uitrusting om hele gemeenschappen te bereiken en in veiligheid te brengen.

Dit project is mogelijk door financiële steun van de Europese Unie.