Myanmar, van confidentiële dialoog tot publieke veroordeling

Rode Kruis actief in Myanmar

Het Internationaal Rode Kruiscomité (ICRC) en de Internationale Federatie van de Rode Kruis en de Rode Halve Maanverenigingen (IFRC) zijn, in samenwerking met de Nationale Rode Kruisvereniging van Myanmar, al vele jaren actief in Myanmar. Ze komen tegemoet aan de humanitaire noden van de bevolking ten gevolge van gewapende conflicten enerzijds en de Cyclonen (Cycloon Nargis 2008, Cycloon Komen 2015) anderzijds.

Het Rode Kruis geniet het vertrouwen van de overheid van Myanmar en de gewapende groepen actief binnen het grondgebied, doordat ze in alle gebieden waarin Rode Kruis actief is, werkt volgens de zeven fundamentele beginselen van de Rode Kruis en Rode Halve Maanbeweging: menselijkheid, onafhankelijkheid, neutraliteit, onpartijdigheid, vrijwilligheid, eenheid en universaliteit.

Het creëren en bestendigen van dit vertrouwen is de basis van elke beslissing die het Rode Kruis neemt. Het Rode Kruis is daarom zeer voorzichtig in het publiekelijk veroordelen van partijen bij een gewapend conflict voor schendingen van het internationaal humanitair recht (IHR). In Myanmar koos het Rode Kruis ervoor toch een publieke veroordeling te doen, als laatste redmiddel.

Een publieke veroordeling, een laatste redmiddel…

Myanmar (toenmalig Birma) verkreeg in 1948 de onafhankelijkheid van Groot-Brittannië en kent sindsdien geweld tussen etnische bewegingen en de overheid. Op 29 juli 2007 sprak het ICRC zich publiekelijk uit over herhaaldelijke ernstige schendingen van het IHR.

Schendingen tegen burgers en gevangenen waren de twee grootste aanklachten waar het ICRC aandacht voor vroeg. Ze riep de overheid van Myanmar op tot dringende acties om een einde te maken aan deze schendingen. In deze verklaring wordt benadrukt dat een publieke veroordeling slechts een laatste middel is om te komen tot bescherming van personen die niet (meer) deelnemen aan de vijandelijkheden.

Van confidentiële dialoog tot publieke veroordeling…

Het ICRC neemt al de mogelijke stappen om vermeende schendingen van het IHR tegen te gaan of te stoppen. Een publieke veroordeling is hierbij het laatste middel dat ze zal hanteren.

1)    Bilaterale confidentiële dialoog

Een eerste actie die het ICRC zal ondernemen is in dialoog gaan met  alle partijen bij het conflict. Het gaat om een bilaterale en confidentiële dialoog. Confidentialiteit is de beste waarborg om toegang te behouden/ te krijgen tot de slachtoffers van gewapende conflicten. Tijdens deze dialoog worden de partijen bij het conflict gewezen op het bestaan van de regels van IHR en wordt het belang van naleving geduid. Het ICRC wijst de partijen op hun verantwoordelijkheden, maar door de confidentialiteit wordt het risico op een gepolitiseerde open discussie vermeden.

Dergelijke dialoog is natuurlijk niet onvoorwaardelijk. Het is gelinkt aan de verbondenheid van de partijen om de aanbevelingen van het ICRC in rekening te nemen om schendingen van het IHR tegen te gaan of te stoppen. Wanneer deze dialoog geen impact heeft kan het ICRC over gaan naar andere middelen.

2)    Humanitaire mobilisatie

Het ICRC kan zijn bezorgdheden over schendingen van het IHR delen met overheden van derde landen, internationale of regionale organisaties of met personen 

die gezien hun positie steun kunnen bieden in het beïnvloeden van de partijen bij het conflict. Het ICRC zet echter enkel deze stap wanneer ze overtuigd is dat de derde partij deze rol met de nodige discrete zal opnemen en uitvoeren.

Voor deze humanitaire mobilisatie kijkt het ICRC in eerste orde naar derde landen. Gemeenschappelijk artikel 1 van de Verdragen van Genève van 1949 en artikel 1 van het Eerste Aanvullende Protocol van 1977 bepalen immers dat staten zich ertoe verbinden het IHR ‘te eerbiedigen en te doen eerbiedigen’.

3)    Openlijke verklaring over de kwaliteit van de bilaterale confidentiële dialoog

Wanneer het ICRC niet de nodige impact ziet van zijn interventies kan ze beslissen zich publiekelijk uit te spreken over de kwaliteit van de bilaterale dialoog. Dergelijke verklaring blijft algemeen en zal geen details van de situatie bevatten, noch van de door haar gedane aanbevelingen.

Hiermee beoogt het ICRC dat de betreffende partij(en) nieuwe energie steken in de dialoog met het ICRC of in het uitvoeren van haar aanbevelingen. Dergelijke verklaring geeft ook het ongenoegen weer van het Rode Kruis over de humanitaire situatie.

4)    Publieke veroordeling

Als laatste middel kan het ICRC ervoor kiezen om de partij(en) bij het conflict publiekelijk te veroordelen voor schendingen van het IHR, wanneer volgende criteria voldaan zijn:

a.     Het gaat om ernstige schendingen die herhaaldelijk worden gepleegd.

b.     ICRC-personeel heeft de schendingen met eigen ogen gezien of het bestaan van de schendingen zijn vastgesteld op basis van betrouwbare en verifieerbare bronnen. 

c.     Bilaterale confidentiële dialogen en humanitaire mobilisatie hebben niet voor de nodige verbeteringen gezorgd.

d.     De publiciteit is in het belang van de personen getroffen of bedreigd door de schendingen.

Rode Kruis en Myanmar in 2016

Jaren van gewapende conflicten en andere vormen van geweld laten hun sporen na voor de burgerbevolking. Ook twee cyclonen binnen een periode van 10 jaar zorgen voor bijkomende humanitaire noden. Het ICRC, met ondersteuning van het IFRC en de nationale vereniging, is in de eerste helft van 2016 actief geweest binnen volgende domeinen:

IDP’s

In de regio’s van Kachin State, Rakhine en Shan State leven veel intern ontheemden (IDP’s) die nood hebben aan goederen noodzakelijk voor het overleven zoals: water, voedsel en hygiëneproducten. Het ICRC investeert in deze regio’s onder andere in waterfilters en medisch materiaal. In deze gebieden werkt het Rode Kruis ook met cash transfers, waarmee de burgers eigen landbouwactiviteiten kunnen opstarten om in hun behoeften te voorzien.

Verspreiding van IHR

Het ICRC is in Myanmar actief rond het verspreiden van kennis over IHR met als doel het creëren van respect voor deze rechtsregels. Zo werd er in 2016 voor de eerste keer een pleitwedstrijd over internationaal humanitair recht georganiseerd. Vertegenwoordigers van 5 universiteiten namen deel. Workshops zijn georganiseerd voor gewapende groepen en overheidspersoneel. Bilaterale confidentiële dialogen werden gevoerd met wapendragers om de humanitaire gevolgen van gewapend conflict te duiden en te komen tot een betere naleving van IHR en bijgevolg een betere bescherming voor de personen die niet (meer) deelnemen aan de vijandelijkheden.

Landmijnen

Rode Kruisvrijwilligers in de Shan State kregen vormingen over de gevolgen en gevaren van landmijnen.  

Bezoeken aan gevangenen

Het ICRC bezoekt op regelmatige tijdstippen gevangen om de manier waarop ze worden behandeld en hun levenscondities te evalueren en verbeteren. 32.400 gevangenen konden in de periode van januari – mei 2016 hygiëne, recreatieve en educatieve artikelen ontvangen op basis van dergelijke bezoeken. 4.700 gevangenen in 8 detentieplaatsen verkregen water- en santitatiesystemen in hun gevangenis.