Iedereen zou moeten leren reanimeren!

Begin september verschijnt ons nieuwe handboek ‘Help! Eerste hulp voor iedereen’. Het boek bundelt onder andere nuttige preventietips, verbandtechnieken én toont stap voor stap hoe je eerste hulp kan bieden bij meer dan 300 letsels of ziektes. Maandenlang wordt er gewerkt aan de inhoud van het handboek, onder andere door de Medische Commissie van Rode Kruis-Vlaanderen. Professor Paul Broos nam onlangs afscheid als voorzitter van diezelfde commissie en zette daarmee een punt achter een lange carrière binnen het Rode Kruis. Het ideale moment dus om hem even in de spotlights te zetten. De man vertelt graag en gepassioneerd over het traject dat hij aflegde als Rode Kruisvrijwilliger en over zijn job als chirurg in het Universitair Ziekenhuis van Leuven.

“Ik was arts in het Universitair Ziekenhuis toen ik op een bepaald moment een brief kreeg van het Rode Kruis om me proficiat te wensen met mijn benoeming tot hoofdgeneesheer van de provincie Vlaams-Brabant. Ik was blijkbaar voorgedragen door mijn baas zonder dat ik het zelf wist. Op die manier ben ik er eigenlijk ingerold. In de provincie Vlaams-Brabant was de werking van het Rode Kruis trouwens net aan het heropleven. Het klikte meteen met de nieuwe mensen daar en ik werd betrokken bij allerlei activiteiten. Ik voelde mij daar goed bij en leerde op die manier het Rode Kruis beter kennen. Daarna ben ik ook nog provinciaal ondervoorzitter geweest om dan uiteindelijk voorzitter van de medische commissie te worden.”

Wat doet die Medische Commissie binnen Rode Kruis-Vlaanderen precies en wat was uw rol in deze commissie?

De Medische Commissie leest medische publicaties en richtlijnen na, geeft advies en keurt ze nadien ook goed om gepubliceerd te worden. We leggen echt de nadruk op het medische aspect en niet op het didactische luik en zorgen ervoor dat alle info medisch correct is. Als voorzitter was het mijn taak om tweemaandelijks de vergaderingen in goede banen te leiden en knopen door te hakken wanneer nodig. Afgelopen maanden lagen bijvoorbeeld de teksten van de nieuwe Help! op tafel om te bespreken en goed te keuren.

Hoe ziet die Medische Commissie er eigenlijk uit?

De Medische Commissie bestaat uit de hoofdgeneesheer van iedere provinciale zetel van Rode Kruis-Vlaanderen, een voorzitter, vertegenwoordigers van de Vlaamse Gemeenschap en de Krijgsmacht en een medewerker van Eerste hulp. Er is ook steeds een secretaris aanwezig en vaak is er ook iemand van de Hulpdienst, Jeugd Rode Kruis en Dienst voor het Bloed bij de vergaderingen. Normaal gezien komen wij om de twee maanden samen, maar tijdens de laatste maanden van mijn voorzitterschap was dat frequenter om de deadline voor het afwerken van de Help! te halen. Alle leden van de commissie namen op voorhand de teksten door en bezorgden me hun opmerkingen. Om al deze opmerkingen te bekijken en te bundelen, maakte ik steeds 2 dagen tijd vrij. Dit alles werd dan besproken tijdens onze vergaderingen om uiteindelijk tot goedgekeurde tekst te komen. 

Heeft u de Medische Commissie zien veranderen in al die jaren dat u voorzitter was?

Ja, toch wel. Vroeger werden heel wat richtlijnen via traditie overgeleverd. De laatste jaren zijn we steeds meer gaan focussen op een evidence based aanpak en bijhorende richtlijnen. Dit heeft ervoor gezorgd dat de kwaliteit van onze Help! er alleen maar beter op geworden is en alle kritiek kan doorstaan.

Merkte u ook op vlak van eerstehulprichtlijnen grote veranderingen op?

Ik vind dat de eerstehulpverlening eenvoudiger geworden is. Vroeger waren de zaken technisch niet altijd even gemakkelijk aan te leren of uit te voeren. In de loop der jaren werd echter bewezen dat bepaalde technieken niet voldeden of zelfs gevaarlijk waren als ze door minder professionele mensen uitgevoerd werden. Het spreekwoord “baat het niet, dan schaadt het niet” is zeker niet altijd van toepassing binnen eerste hulp!

Is dit ook het geval bij reanimatie?

Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat iedereen zou moeten leren reanimeren. Het is ontzettend belangrijk dat je mensen motiveert om andere mensen te helpen in geval van nood. In mijn ogen is het ook ontzettend belangrijk om dit al aan te leren op vrij jonge leeftijd. Niet dat ieder kind in staat is om efficiënt te reanimeren, maar dat kind zal later wel gemotiveerd zijn om hulp te bieden en om bijscholingen te volgen. Wat mij betreft zou dit opgenomen moeten worden in de eindtermen van de basisschool. Dankzij de juiste reanimatietechnieken en het gebruik van een AED kunnen er effectief heel wat mensenlevens gered worden. Al moet ik er ook wel bij vermelden dat ook hier waakzaamheid geboden is: het is niet omdat iemand bewusteloos is, dat er gereanimeerd moet worden. Dus een goede opleiding is écht van tel.

Uw opleiding als chirurg kwam ongetwijfeld van pas bij de opmaak van de Help! Zijn er zaken die u zelf zo belangrijk vond, dat u ervoor gezorgd heeft dat ze opgenomen werden in het handboek?

Ik heb er eerder voor gezorgd dat bepaalde zaken niet opgenomen werden in het handboek. Een heel concreet voorbeeld is het gebruik van halskragen. Wat de medische commissie betreft, biedt het gebruik ervan weinig voordelen en zijn er ook nadelen aan verbonden. Zo kan het de stuwing in de hersenen beïnvloeden en vonden we het beter om het gebruik ervan niet meer aan te leren. We hebben dit ook laten weten aan minister De Block aangezien zij in een ministeriële richtlijn wel nog spreekt over het gebruik van halskragen.

Als we uw carrière bekijken, had u een bijzonder drukke agenda als chirurg, professor aan de universiteit en Rode Kruisvrijwilliger. Heeft u er nooit aan gedacht om uw vrijwilligerswerk op te zeggen?

Ik heb altijd graag les gegeven omdat ik graag omging met jonge mensen die ik ook iets kon bijbrengen. Maar ook als chirurg was ik heel geëngageerd en legde ik mij toe op traumatologie. Toch heb ik er geen seconde aan gedacht om mijn vrijwilligerswerk binnen Rode Kruis-Vlaanderen op te geven om zo meer vrije tijd te hebben!

En dat alles terwijl u eigenlijk voorbestemd was om de patisserie van uw ouders over te nemen.

Als enige zoon was ik inderdaad voorbestemd om de goed draaiende zaak van mijn ouders over te nemen, maar ik studeerde goed en liet af en toe vallen dat het bakken me niet meteen in de vingers zat. Op het einde van mijn middelbare studies wou ik geschiedenis gaan studeren, maar ging ik op aanraden van mijn vader toch geneeskunde studeren. Op mijn 65ste, na mijn emeritaat, heb ik er even aan gedacht om geschiedkunde te gaan studeren, maar dat heb ik uiteindelijk niet gedaan.

Wat zijn uw plannen nu u met pensioen bent?

Ik werk nog aan een boek waarin ik de mooiste afbeeldingen uit originele medische werken verzamel en aan elkaar schrijf. Verder krijg ik nog geregeld de vraag om voordrachten te geven. Maar ik wil niet alleen mijn grijze cellen levendig houden, ook mijn fysiek moet onderhouden worden. Daarom probeer ik drie keer per week naar de fitness te gaan om mijn algemene conditie op peil te houden.

Heeft u nog wijze woorden voor de Rode Kruisvrijwilligers?

In mijn ogen zijn de idealen van het Rode Kruis nu meer dan ooit van toepassing. We zijn nog steeds de enige echte neutrale hulpverleningsorganisatie en het blijft belangrijk om ons in deze maatschappij in te zetten voor onze medemens. Zonder daar naïef over te zijn: we mogen echt blij zijn dat de Rode Kruisvrijwilligers altijd en overal helpen helpen!