Historisch moment: VN-onderhandelingen over kernwapenvrije wereld van start

Van 27 maart tot 31 maart startten de Verenigde Naties (VN) onderhandelingen over het afschaffen van kernwapens. Een unieke gelegenheid om van kernwapens af te komen, vindt het Rode Kruis.

Al sinds 1945 is het Rode Kruis vragende partij voor een kernwapenvrije wereld en dit omwille van de onaanvaardbare humanitaire gevolgen die het gebruik van dergelijke wapens met zich meebrengen. In 2011 riep het Rode Kruis de staten op om via een juridisch bindende internationale overeenkomst tot een volledige eliminatie van nucleaire wapens te komen.

Wat is een kernwapen nu eigenlijk?

Een kernwapen maakt gebruik van nucleaire stoffen zoals uranium en plutonium die opgeslagen liggen in de kern van atomen. Door die kern te splijten (kernsplitsing) en te fuseren (kernfusie) komt zoveel energie vrij dat zelfs kleine kernwapens krachtiger zijn dan conventionele wapens. Een enkel kernwapen is krachtig genoeg om een hele stad te vernietigen.

Waarom wil het Rode Kruis kernwapens afschaffen?

Kernwapens veroorzaken onmenselijk lijden door hitte, schokgolven en straling. Terwijl het onmogelijk is om meteen adequate, humanitaire hulp te bieden. Niet alleen door de straling zelf, maar ook door het feit dat wegen, ziekenhuizen en medische voorzieningen plotseling wegvallen.

De inzet van kernwapens is bovendien niet verenigbaar met het internationaal humanitair recht. Volgens dat recht, moeten strijdende partijen steeds het onderscheid maken tussen burgers en militairen. De gevolgen van nucleaire wapens kunnen niet in tijd en ruimte beperkt worden, waardoor dat principe van onderscheid dus moeilijk te respecteren is.

De effecten op het milieu mogen ook niet worden onderschat. Er zijn milieustudies waaruit blijkt dat door het gebruik van nucleaire wapens het gehele ecosysteem schade lijdt. De voedselproductie komt voor vele jaren in het gedrang met mogelijke hongersnood tot gevolg. De radioactieve besmetting zou grote gedeelten van het land voor lange tijd onbewoonbaar maken. Hierdoor zou een groot deel van de bevolking verplaatst moeten worden.

Waarom heeft het Rode Kruis hier een mening over?

Het Rode Kruis is altijd neutraal. Het standpunt over kernwapens is dan ook geen politiek standpunt. Met dit standpunt neemt het Rode Kruis het nadrukkelijk op voor de mogelijke slachtoffers van een kernwapen. De gevolgen voor hen zijn zó groot dat een verbod echt nodig is. Het Japanse Rode Kruis ervaart dit nog dagelijks in haar ziekenhuizen waar 390.000 overlevenden van Hiroshima (sinds 1959) en Nagasaki (sinds 1969) nog altijd medische zorg nodig hebben.

Historische onderhandelingen

129 staten kwamen vorige week voor de eerste keer samen om over een verdrag over een internationaal verbod op kernwapens te praten. In deze eerste ronde werd geïnventariseerd welke inhoud de deelnemende staten belangrijk vinden om op te nemen in de verdragstekst.

In nagenoeg alle verklaringen van de aanwezige landen kwam als centraal punt naar voor: ‘de ernstige bezorgdheid over de catastrofale humanitaire gevolgen van elk gebruik van kernwapens’, als ook ‘dat er geen adequate hulp kan worden geboden aan de slachtoffers’. Een uitgangspunt dat door het Rode Kruis altijd werd benadrukt.

De volgende stap?

De voorzitter van deze eerste onderhandelingsronde, ambassadeur Elayne Whyte Gómez uit Costa Rica, gaat nu aan de slag om op basis van deze eerste onderhandelingsronde een concept uit te werken. Deze tekst wordt behandeld in een tweede onderhandelingsronde die op 15 juni dit jaar van start zal gaan.