Historisch moment! Verbodsverdrag nucleaire wapens is aangenomen door 122 landen

Binnen de Verenigde Naties is een historisch verdrag aangenomen dat nucleaire wapens uit de wereld moet helpen. Aan de tweede onderhandelingsronde, die plaatsvond van 15 juni tot en met 7 juli, namen 124 staten deel. Het verdrag is aangenomen met 122 stemmen voor, 1 stem tegen (Nederland) en 1 onthouding (Singapore).

Rode Kruis

Het Rode Kruis is tegen kernwapens vanwege de ernstige gevolgen voor de mensheid: ze veroorzaken onmenselijk lijden door hitte, schokgolven en straling. Daardoor is het onmogelijk om onmiddellijk na een aanval met nucleaire wapens humanitaire hulp te verlenen.

Het Rode Kruis is dan ook zeer blij met deze historische stap en had bij aanvang van de onderhandelingen een aantal objectieven geïdentificeerd waaraan een dergelijk Verdrag moest voldoen. Zo moest het Verdrag:

• de onaanvaardbare humanitaire gevolgen van nucleaire wapens erkennen;
• gebaseerd zijn op en in overeenstemming zijn met het internationaal humanitair recht;
• een duidelijk en niet dubbelzinnig te interpreteren verbod op nucleaire wapens bevatten.

Het Verdrag zoals aangenomen afgelopen 7 juli voldoet aan deze vereisten.

Het Verdrag

In het voorwoord bij het Verdrag wordt onder andere verwezen naar de onaanvaardbare humanitaire gevolgen van nucleaire wapens, naar het risico op accidenteel gebruik van nucleaire wapens en naar de gedeelde verantwoordelijkheid die op alle staten rust om het gebruik van nucleaire wapens te vermijden. Verder worden de regels van het internationaal humanitair recht opgesomd waarop dit Verdrag gebaseerd is.

In artikel 1 wordt dan het eigenlijke verbod opgenomen. Voor de verwoording van dit artikel werden de verdragen inzake een verbod op biologische en chemische wapens als inspiratiebron gebruikt. Zo wordt niet alleen het gebruik van nucleaire wapens verboden, ook de dreiging met, de ontwikkeling, de productie, de aanleg van voorraden en de overdracht.

In de volgende artikelen worden de te nemen stappen tot volledige eliminatie van nucleaire wapens beschreven, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen landen die nucleaire wapens bezitten en die zonder en met die landen die momenteel nucleaire wapens bezitten maar deze zullen vernietigen voor de inwerkingtreding van dit Verdrag.

In artikel 6 worden de verplichtingen opgelegd om bijstand te verlenen aan de slachtoffers van nucleaire testen en om de nodige maatregelen te nemen om de negatieve milieueffecten ten aanzien van deze testen te neutraliseren.

In de verdere artikelen wordt beschreven hoe staten kunnen toetreden tot dit Verdrag, inclusief nucleaire wapenstaten, wanneer het in werking zal treden en hoe de verplichtingen in dit Verdrag opgevolgd zullen worden.

Positie België

België heeft niet deelgenomen aan de onderhandelingen en stemde dus ook niet in met dit Verdrag. Nederland was als enige NAVO-land aanwezig bij de onderhandelingen en stemde tegen.

Het Rode Kruis roept alle nucleaire wapenstaten en de staten onder de nucleaire paraplu op om alle nodige stappen te nemen die het risico op accidenteel gebruik van dergelijke wapens verminderen. Dit kan onder andere door het belang van nucleaire wapens in militaire doctrines te verkleinen, het verminderen van het aantal actieve kernkoppen en door transparanter te zijn over acties die genomen worden om accidentele lancering te voorkomen en over de getrokken lessen uit dergelijke incidenten.

Stigmatiserend effect

Een verbodsverdrag is een duidelijke stap vooruit inzake het vervullen van reeds bestaande engagementen en internationale verplichtingen inzake nucleaire ontwapening, voornamelijk dan die in artikel 6 van het Non-Proliferatieverdrag. Het non-proliferatieverdrag blijft een belangrijke pijler voor wereldwijde ontwapeningsinspanningen.

Dit Verbodsverdrag is daarom ook belangrijk als stigmatiseringsbron tegen het gebruik van nucleaire wapens. Het steunt initiatieven tot engagementen inzake risicovermindering en is een duidelijk stimulans voor non-proliferatie.

Inwerkingtreding

Opdat dit Verdrag inzake het verbod op nucleaire wapens in werking kan treden is het niet voldoende dat het Verdrag nu is aangenomen. Staten moeten dit nog officieel ondertekenen en ratificeren. Vanaf 20 september zal het Verdrag open zijn voor ondertekening. De inwerkingtreding is dan voorzien 90 dagen nadat minstens 50 landen dit Verdrag hebben ondertekend.

Toetreding tot dit Verdrag zal ten alle tijden mogelijk blijven en het Verdrag roept alle staten die partij worden bij dit verdrag op om ook andere staten aan te moedigen om partij te worden, dit met de ultieme doelstelling dat het Verdrag universeel aanvaard wordt.