Herdenking Hiroshima en Nagasaki

6 augustus 2015 – Precies 70 jaar geleden werd de Japanse stad Hiroshima getroffen door een atoombom. Drie dagen later, op 9 augustus, onderging Nagasaki hetzelfde lot.

Nucleaire wapens worden, net zoals biologische en chemische wapens, als massavernietigingswapens beschouwd. Het internationaal humanitair recht (IHR) kent geen absoluut verbod op nucleaire wapens, ondanks een oproep door het Internationaal Rode Kruiscomité (ICRC) in 1948.

Dit betekent niet dat het gebruik van dergelijke wapens niet moet voldoen aan de basisprincipes van het IHR, zoals ook bevestigd door het Internationaal Gerechtshof in 1996.

Naleving van de basisprincipes

De basisprincipes van onderscheid, proportionaliteit en het verbod op het veroorzaken van onnodig leed moeten nageleefd worden.  Ook het voorzorgsprincipe en de bescherming van het milieu dienen hier vermeld te worden.

Nucleaire wapens kunnen in een korte tijdspanne veel slachtoffers maken in een groot gebied. Daar de gevolgen niet in tijd en ruimte beperkt kunnen worden, zal het principe van onderscheid moeilijk te respecteren zijn.

Het militair voordeel dient in evenwicht te zijn met de nevenschade die wordt veroorzaakt. De warmte en radiatiegolven die vrijkomen bij een nucleaire ontploffing zorgen voor nevenschade zowel op korte als op lange termijn. Duizenden mensen zullen onmiddellijke medische verzorging behoeven. Door de schade aan medische faciliteiten en de slachtoffers onder het medische personeel is dit geen evidente. Hulpverleners die de slachtoffers wensen te bereiken lopen ook een stralingsrisico.

Vandaag de dag worden nog vele duizenden slachtoffers van de explosies in Hiroshima en Nagasaki behandeld in het Japanse Rode Kruis ziekenhuis. In maart 2014 heeft de Japanse overheid officieel 192.712 personen als nog steeds levende slachtoffers van de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki erkend.

Langdurige effecten voor het milieu

De effecten op het milieu mogen ook niet worden onderschat. Er zijn milieustudies waaruit blijkt dat door het gebruik van nucleaire wapens het gehele ecosysteem schade lijdt. De voedselproductie komt voor vele jaren in het gedrang met mogelijke hongersnood tot gevolg. De radioactieve besmetting zou grote gedeelten van het land voor lange tijd onbewoonbaar maken. Hierdoor zou een groot deel van de bevolking verplaatst moeten worden.

Oproep tot een algemeen verbod

De oproep tot een algemeen verbod op nucleaire wapens klinkt vandaag uit naam van de Internationale Rode Kruis- en Rode Halve Maanbeweging. Zo nam de  Raad van Afgevaardigden (Council of Delegates) in 2011 een resolutie aan waarin de bezorgdheid wordt uitgedrukt over het onnoemelijk leed dat wordt  veroorzaakt indien nucleaire wapens gebruikt worden en het gebrek aan capaciteit om dan effectieve humanitaire hulp te verlenen. De resolutie roept de staten op om via een juridisch bindende internationale overeenkomst tot een volledige eliminatie van nucleaire wapens te komen.

De 70ste herdenking van het gebruik van nucleaire wapens komt slechts enkele maanden na de Toetsingsconferentie over het Non-Proliferatieverdrag. De partijen bij dit Verdrag hebben zich verbonden tot het onderhandelen over een nucleaire ontwapening en tot een verdrag voor algemene en volledige ontwapening onder internationale controle. Tijdens de conferentie heeft men geen vooruitgang inzake nucleaire ontwapening kunnen verzekeren wegens een gebrek aan consensus.